Bảo quản dưa lưới bằng than hoạt tính giúp kéo dài thời gian sử dụng
Tầm quan trọng của việc bảo quản dưa lưới
Dưa lưới chứa hàm lượng nước cao (88%), nhiều khoáng chất, đặc biệt là potassium (300 mg/100g), giúp thanh lọc cơ thể, lợi tiểu và giảm cholesterol xấu. Ngoài ra, loại trái cây này còn có enzyme superoxyd dismutase giúp kích thích hệ miễn dịch và hỗ trợ giảm cân. Tuy nhiên, dưa lưới dễ bị hư hỏng nếu không có phương pháp bảo quản phù hợp. Ở điều kiện nhiệt độ thường, dưa lưới chỉ bảo quản được từ 4 – 7 ngày, trong khi các phương pháp bảo quản truyền thống như giữ trong tủ lạnh cũng không mang lại hiệu quả tối ưu.
Hiện nay, tại Việt Nam vẫn chưa có nhiều nghiên cứu chuyên sâu về bảo quản dưa lưới sau thu hoạch. Việc tìm kiếm một phương pháp bảo quản hiệu quả, an toàn và có chi phí hợp lý là một vấn đề cấp thiết.
Nghiên cứu bảo quản dưa lưới bằng than hoạt tính
Nhằm tìm ra giải pháp bảo quản tối ưu, nhóm sinh viên Trường Đại học Khoa học Tự nhiên TP.HCM đã thực hiện nghiên cứu sử dụng than hoạt tính – một vật liệu phổ biến, giá thành rẻ, có khả năng hấp thụ khí ethylen giúp làm chậm quá trình chín của trái cây.
Quy trình tạo than hoạt tính
Nhóm nghiên cứu sử dụng than sinh học được sản xuất từ gỗ, vỏ trấu, mùn cưa, vỏ dừa hoặc các nguồn sinh khối khác. Để kích hoạt than, nhóm tiến hành xử lý than sinh học với dung dịch Kali pemanganat (KMnO₄), còn gọi là thuốc tím – một chất oxy hóa mạnh nhưng an toàn trong nhiều lĩnh vực. Cụ thể:
Than sinh học được ngâm vào dung dịch KMnO₄ để tạo điều kiện oxy hóa.
Sau quá trình oxy hóa, than được lọc ra khỏi dung dịch và sấy khô để tăng khả năng hấp phụ.
Ứng dụng trong bảo quản dưa lưới
Sau khi hoàn thành than hoạt tính, nhóm nghiên cứu cho than vào các túi nhỏ (tương tự túi trà lọc) và đặt các túi này vào thùng chứa dưa lưới. Than hoạt tính có vai trò quan trọng trong bảo quản:
Hấp thụ khí ethylen: Khí ethylen là nguyên nhân chính khiến trái cây nhanh chín. Việc hấp thụ khí này giúp làm chậm quá trình chín của dưa lưới.
Hút ẩm, ngăn chặn vi khuẩn và nấm mốc: Hơi nước dư thừa trong môi trường bảo quản có thể gây ra nấm mốc hoặc vi khuẩn. Than hoạt tính giúp hút ẩm, giảm thiểu tình trạng hư hỏng.
Hấp thụ mùi phát sinh: Trong môi trường kín, than hoạt tính giúp duy trì hương vị tự nhiên của dưa lưới bằng cách hấp phụ các mùi không mong muốn.
Hiệu quả nghiên cứu
Kết quả thử nghiệm cho thấy than hoạt tính giúp kéo dài thời gian bảo quản dưa lưới đáng kể. Cụ thể:
Dưa lưới bảo quản với than hoạt tính: Giữ được độ tươi ngon trong khoảng 14 ngày.
Dưa lưới bảo quản thông thường: Chỉ sau 10 ngày, dưa bắt đầu có dấu hiệu hư hỏng.
Chỉ với 6g than hoạt tính cho mỗi 5kg dưa lưới, phương pháp này mang lại hiệu quả rõ rệt mà không cần sử dụng hóa chất độc hại. Ngoài ra, nhóm nghiên cứu đang tiếp tục mở rộng thử nghiệm với các loại trái cây khác nhằm đánh giá mức độ hiệu quả của than hoạt tính trong bảo quản nông sản.
Thành công tại Cuộc thi khoa học
Nghiên cứu “Bảo quản dưa lưới bằng than hoạt tính” đã giành giải Nhất tại vòng Chung kết Cuộc thi Công nghệ chế biến sau thu hoạch năm 2024, do Trung tâm Phát triển Khoa học & Công nghệ Trẻ phối hợp với Trường Đại học Công Thương TP.HCM tổ chức vào ngày 23/11/2024 tại TP.HCM. Thành công này không chỉ ghi nhận sáng kiến khoa học của nhóm sinh viên mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới trong bảo quản nông sản bằng phương pháp tự nhiên, thân thiện với môi trường.
Tiềm năng ứng dụng và phát triển
Việc ứng dụng than hoạt tính trong bảo quản trái cây không chỉ giúp giảm hao hụt sau thu hoạch mà còn có tiềm năng thương mại lớn. Phương pháp này dễ áp dụng, chi phí thấp và phù hợp với nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp, từ hộ gia đình đến trang trại lớn. Trong tương lai, nghiên cứu này có thể được phát triển thành một giải pháp bảo quản hiệu quả cho các loại trái cây khác như xoài, bơ, chuối,…
Nghiên cứu bảo quản dưa lưới bằng than hoạt tính là một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực sau thu hoạch. Phương pháp này không chỉ giúp kéo dài thời gian bảo quản, giảm tổn thất kinh tế cho nông dân mà còn góp phần hạn chế việc sử dụng hóa chất bảo quản, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Với những tiềm năng ứng dụng rộng rãi, than hoạt tính có thể trở thành giải pháp hữu hiệu trong bảo quản nông sản bền vững, thân thiện với môi trường.
Nguồn: CESTI
Tin khác